Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης και την ικανοποίηση της απαίτησης του δανειστή είναι η ύπαρξη εκτελεστού τίτλου. Οι πιο συχνά εμφανιζόμενοι στην πράξη εκτελεστοί τίτλοι είναι οι δικαστικές αποφάσεις (τελεσίδικες ή κηρυχθείσες προσωρινά εκτελεστές), οι διαταγές πληρωμής, τα συμβολαιογραφικά έγγραφα και οι διαταγές απόδοσης της χρήσης μισθίου ακινήτου.
Η άμυνα του οφειλέτη συνίσταται αποκλειστικά στην άσκηση του ένδικου βοηθήματος της ανακοπής (933 ΚΠολΔ), καθώς μόνο αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ακύρωση πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης (αρχή της αποκλειστικότητας, ΑΠ 819/2013). Προκειμένου μια πράξη εκτέλεσης να σταματήσει να παράγει τις έννομες συνέπειές της είναι αναγκαίο αυτή να προσβληθεί με ανακοπή (αρχή της αναγκαιότητας), καθώς και η δικονομικά άκυρη πράξη παράγει τις συνέπειές της μέχρι να ακυρωθεί με δικαστική απόφαση.
Η ανακοπή συνιστά διαδικαστική πράξη εισαγωγική δίκης και διέπεται από κανόνες αντίστοιχους με αυτούς που αφορούν την αγωγή. Έχει φύση διαπλαστική, καθώς μέσω αυτής μεταβάλλεται η δικονομική έννομη σχέση της αναγκαστικής εκτελέσεως με την εκμηδένιση των εννόμων συνεπειών της προσβαλλόμενης πράξης. Η διαπλαστική ενέργεια της απόφασης ανατρέχει όμως, κατ’ εξαίρεση, αναδρομικά στο χρόνο διενέργειας της πράξης.
Παράλληλα, η ανακοπή του άρθρου 933 ΚπολΔ είναι μέσο άμυνας του ανακόπτοντος εναντίον της σε βάρος του επισπευδόμενης εκτέλεσης και αποτελεί εξειδίκευση και ειδικότερη εκδήλωση της γενικής ανακοπής των άρθρων 583 επ. ΚΠολΔ, διατάξεις που εφαρμόζονται εφόσον δεν τροποποιούνται και συμβιβάζονται με το σύστημα της ρυθμιζόμενης στα άρθρα 933 επ. ΚΠολΔ ανακοπής.
Οι λόγοι της ανακοπής, δηλαδή τα σφάλματα που επικαλείται ο ανακόπτων, μπορούν κατά το νόμο να αναφέρονται σε τρεις μόνο κατηγορίες: στο έγκυρο του εκτελεστού τίτλου, τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης και την απαίτηση. Λόγο ανακοπής αποτελεί και η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του δανειστή. Ανεξαρτήτως, πάντως, των λόγων που επικαλείται κάθε φορά ο ανακόπτων, το αίτημα της ανακοπής είναι πάντοτε ένα: ακύρωση πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης.
Ελένη Τζουνάκου – Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε. στην Πολιτική Δικονομία