Στον ν. 2190/20 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, προβλέπεται ο θεσμός της εταιρικής αγωγής, βάσει του οποίου η ανώνυμη εταιρεία, ως νομικό πρόσωπο, μπορεί να στραφεί κατά του διοικητικού συμβουλίου της για τη ζημία, που υπέστησαν η εταιρεία αλλά και τρίτοι (π.χ. μέτοχοι) από την κακή διαχείριση της εταιρικής περιουσίας. Οι μέτοχοι έχουν όμως και αυτοί δικαίωμα να στραφούν και οι ίδιοι ατομικά κατά της εταιρείας και των οργάνων της, εφόσον από την συμπεριφορά τους έχουν υποστεί άμεση περιουσιακή ζημία.
Έχει κριθεί από τον Άρειο Πάγο (ΑΠ 1298/2006, 461/1991), το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ 3616/2014, 3014/2014) αλλά και από κατώτερα Δικαστήρια της χώρας μας (ΕφΑθ 5894/2018, ΠΠρΠειρ 1338/2020, ΜΠρΑθ 12468/2012), ότι οι μέτοχοι υφίστανται άμεση ζημία όταν η συμπεριφορά των οργάνων της εταιρείας, έναντι των μετόχων, αντίκειται στα χρηστά ήθη, συνιστά αυτοτελώς αδικοπραξία και θίγει τον πυρήνα του μετοχικού δικαιώματος. Στην περίπτωση αυτή, κρίνεται ότι οι μέτοχοι υφίστανται άμεση ζημία και νομιμοποιούνται στην άσκηση αγωγής απευθείας κατά της εταιρείας και των οργάνων της. Πρακτικά, άμεση ζημία υφίστανται οι μέτοχοι, όταν απομειώνεται η αξία των μετοχών τους από παράνομες πραξεις και παραλείψεις, όταν παρεμποδίζονται στην άσκηση των μετοχικών τους δικαιωμάτων (π.χ. συμμετοχής στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου) κοκ.
Άμεση ζημία υφίστανται οι μέτοχοι και από την παραπλανητική ενημέρωσή τους ως επενδυτών, την δημοσίευση αναληθών οικονομικών αποτελεσμάτων, την διασπορά ψευδών ειδήσεων, την χειραγώγηση αγοράς κοκ, δηλαδή από αδικήματα που συνδέονται με το δίκαιο προστασίας των επενδυτών και το δίκαιο της κεφαλαιαγοράς.
Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν τα «κρούσματα» βάναυσης προσβολής των δικαιωμάτων των μετόχων ως επενδυτών από τις «εξυγιαντικές» μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων και από την δημοσίευση πλασματικών ή ανακριβών οικονομικών στοιχείων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟΥ όπου η αποτυχία της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου διαπιστώθηκε χωρίς να έχει συγκληθεί ΓΣ για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και παράλληλα εμποδίστηκαν οι μέτοχοι της μειοψηφίας να συγκαλέσουν ΓΣ, η περίπτωση της PROBAΝΚ που κρίθηκε από την ΤτΕ ως μη βιώσιμη μια υγιέστατη τράπεζα με θετικά ίδια κεφάλαια και θετικούς εποπτικούς δείκτες, η περίπτωση των Κυπριακών τραπεζών (ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ και ΛΑΙΚΗ) που παραπλανήθηκαν ως προς την έκταση της έκθεσής τους στα «τοξικά» (από τα 2009 και εντεύθεν) ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, της FOLIE όπου συστηματικά και επί σειρά ετών εξαπατήθηκαν οι επενδυτές ως προς την αληθή οικονομική κατάσταση της εταιρείας, η πρόσφατη περίπτωση της ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ που καταστρατηγήθηκε το δικαίωμα των μετόχων στην ισότιμη συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου.
Δυστυχώς τα δικαστήρια τα τελευταία χρόνια τείνουν να «νίπτουν» τας χείρας τους σε τέτοιες υποθέσεις, αποφεύγοντας να κρίνουν επί της ουσίας. Εύκολη καταφυγή και διέξοδο, προσφέρει η κρίση περί του ότι οι μέτοχοι δεν έχουν δήθεν δικαίωμα να ασκήσουν οι ίδιοι αγωγή κατά της εταιρείας που τους ζημίωσε και των στελεχών της, αλλά μόνο η εταιρεία έχει δικαίωμα να στραφεί κατά των στελεχών της, διότι μόνο η εταιρεία έχει υποστεί άμεση ζημία ενώ οι μέτοχοί της έχουν υποστεί μόνο έμμεση-αντανακλαστική ζημία.
Η κρίση αυτή είναι εσφαλμένη καθώς παραγνωρίζει την ουσία του μετοχικού δικαιώματος και ότι αυτό αποτελεί προστατευτέο περιουσιακό δικαίωμα κατά το εθνικό και το ευρωπαϊκό δίκαιο, αλλά και το γεγονός ότι η εταιρεία δεν πρόκειται να ασκήσει αγωγή κατά του εαυτού της ή της διοίκησής της.
Ως εκ τούτου η κρίση αυτή οδηγεί σε αρνησιδικία, αποστέρηση του δικαιώματος της δικαστικής προστασίας και προσβάλλει το δικαίωμα στην περιουσία και στην οικονομική ελευθερία.
Θεωρούμε λοιπόν ότι τέτοιες αποφάσεις πρέπει να οδηγηθούν στον Άρειο Πάγο και αν χρειαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ώστε να τύχουν οι μέτοχοι της μέγιστης δυνατής δικαστικής προστασίας. Αυτή η προστασία είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η οικονομική ανάκαμψη μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και συμμετοχής, είναι το ζητούμενο για κάθε οικονομία.